Objectives:

The conchal pathologies are the most important part of the rhinological originated headaches. The aim of this study was to investigate the association between headache and pneumatization of superior concha.

Methods:

150 patients (113 female, 37 male) with headahce were included to the study. The patients were examined for ear nose throat pathologies and consultated by neurology and ophthalmology. Their both paranasal sinus and brain computerized tomographies (CT) were evaluated. Ninety-six patients who have nasal septal deviation, sinusitis findings, pathologies of procesus uncinatus (sloping to lateral or medial), bulla ethmodalis (prominent to anterior, pneumatized) and middle concha (paradox middle concha, concha bullosa) and hypertrophy of inferior concha, according to paranasal sinus CT and nasal endoscopic examination; 7 patients who have vascular type headache and migraine; 14 patients who have ophthalmic refraction fault, totally 117 patients were excluded to the study.

Results:

The study was completed with 33 patients (28 female, 5 male). The mean age of the 33 patients was 31.00±11.00 (ranged from 17 to 50). Headache were localized on frontal region in 28 patients (84.8%, 25 bilateral and 3 unilateral), on occipital region in 3 patients (9.1%) and on vertex in 2 patients (6.1%). The pneumatization of superior concha were observed bilaterally in 8 patients (24.2%) and unilaterally in 3 patients (9.1%).

Conclusion:

The pneumatization of superior concha should be considered in patients who have headache but no pathologic examination findings. Nasal endoscopic examination and paranasal sinus CT evaluation are required in these patients for mentioned pathology.

ÖZET

Amaç:

Rinolojik kökenli baş ağrılarının önemli bir sebebi konka patolojileridir. Bu çalışmanın amacı baş ağrısı ile süperior konka pnö-matizasyonu arasındaki ilişkiyi araştırmaktır.

Yöntem:

Çalışmaya baş ağrısı şikayeti ile müracaat eden 150 (113 kadın, 37 erkek) hasta alındı. Hastaların kulak burun boğaz muayeneleri yapılarak nöroloji ve göz konsültasyonları tamamlandı, para-nazal sinüs ve beyin tomografileri çekildi. Paranazal sinüs tomografisi ve nazal endoskopide septum deviasyonu, sinüzit belirti ve bulguları, unsinat çıkıntı patolojileri (laterale veya mediale eğilimli), et-moid bülla patolojileri (öne doğru bombe, pnömatize), orta konka patolojileri (paradoks orta konka, konka bülloza) ve inferior konka-larda hipertrofi saptanan 96; vasküler tip baş ağrısı veya migren tanısı alan 7; oftalmik kırma kusuru olan 14 hasta olmak üzere toplam 117 hasta çalışma dışında bırakıldı.

Bulgular:

Çalışma 33 (28 kadın, 5 erkek) hasta üzerinden tamamlandı. Değerlendirilen 33 hastanın yaş ortalaması 31.00+11.00 (dağılımı 17-50) idi. Baş ağrısı hastaların 28'inde (%84.8) frontal bölgede (25 bilateral, 3 ünilateral), 3'ünde (%9.1) oksipital bölgede ve 2'sinde (%6.1) vertekste idi. Hastaların 8'inde (%24.2) baş ağrısı ile birlikte bulantı ve kusma da vardı. Hastaların 8'inde (%24.2) bilateral, 3'ünde (%9.1) ünilateral olmak üzere üst konka pnömatizasyo-nu saptandı.

Sonuç:

Bu bulgularla baş ağrısı şikayeti ile gelen ve fizik muayenede herhangi bir patoloji saptanamayan hastalarda üst konka pnö-matizasyonu akla gelmeli, hastalar bu açıdan nazal endoskopik muayene yapılarak ve paranazal sinüs tomografisi çekilerek mutlaka değerlendirilmelidir.

Keywords: Concha, headache, concha bullosa